Luchtfietsen

Er is geen gebrek aan groots en meeslepend denken in Ethiopië.
Het is er op het Ministerie van Onderwijs. “Wij verdubbelen het aantal Universiteiten in één pennestreek. Daarna verviervoudigen we het aantal studenten op sommige bestaande Universiteiten in vier jaar”.
Het is er op Arba Minch University: om het Ministerie in zijn planning te volgen worden er met veel inspanning, inspraak en interesse geweldige plannen gemaakt. Maar de kloof tussen waar men is en waar men denkt te willen zijn is vaak moeilijk overbrugbaar - en het besef dat dat zo is lijkt soms te ontbreken.

Yos en ik willen binnenkort daarom de universitaire ICT plannen weer eens scherper gaan stellen. Yos is mijn nieuwe chef. Niet zo flamboyant als Fikru, maar wel wat meer gefocust; serieus, een man die zich zijn afspraken (en jouw toezeggingen) herinnert. Buitengewoon vriendelijk, soms iets op het plakkerige af: “Hans! Ik heb je gemist!” (warme lange handdruk, schouderkus – het tegen elkaar drukken van de wederzijdse rechterschouders). “Hans! Je ziet er sexy uit vandaag!” (glimglim, met twee handen mijn blote arm strelen). Maar dat komt vaker voor hier, mensen zijn wat lijfelijker. Mannen lopen hand in hand over de campus, frunniken aan elkaars baardje, plukken een stofje uit andermans hoofdhaar, zitten met de arm om elkaars schouders in een meeting. Dus hoor je mij niet klagen over een warme lange handdruk, een gestreelde arm, een schouderkus.

Die ICT plannen, die waren nog van Fikru en mij – uit het voorjaar, begin mei. Toen ik misschien nog dacht snel even wat varkentjes te wassen. Acht mensen rekruteren, netwerkaanleg uitbesteden, nieuwe kantoortjes klaar laten maken voor de nieuwe staf, centrale softwaredistributie via servers, op servers gebaseerde anti-virus software – er was een aardig programma van aktiviteiten opgesteld. Bijna allemaal hebben ze een zeer lange adem gekregen. Doordat AMU-afdelingen dingen lieten liggen, doordat bijna de hele ICT staf in de zomer verdween, doordat de hele universiteit was ondergedompeld in een Business Process Reengineering (BPR) traject – daar heb ik al eens eerder over gemopperd in een vorige aflevering. Maar tenslotte zijn we in oktober ongeveer toch weer op stoom gekomen en zijn er aardige dingen gebeurd. Op veel kleinere schaal dan ik me voorgesteld had, maar toch. En dan is het het waard om weer eens te evalueren: wat waren onze grootse plannen, wat is er van gekomen, wat zijn daarvan de oorzaken, hoe kunnen we die wegnemen, hoe nu het beste verder...

Hoe verder. Hele goeie vraag, want sinds mei zijn er ook nogal wat doelpalen verzet! Het ministeriële dekreet om van 8 000 naar 30 000 studenten te groeien in vier jaar, met 70% in Science en Engineering was met name door de BPR teams in vele dagen vergaderen breed uitgewerkt. Soms zaten grote groepen afdelingshoofden hele weken in een andere stad, om ongestoord te kunnen werken – en lag een deel van het eigenlijke werk hier stil, want veel meer dingen dan bij ons behoeven het fiat van het hoofd. Chef Fikru zat in de Teaching and Learning subgroep, en had daar de leiding. Alleen eigen leidinggevenden deden mee, en alle debatten waren in het Amhaars – geen kans voor mij om tegengas te geven. Communis opinio: er moet véél, véél, heel veel meer met ICT gewerkt worden. Zo gebeurde het dus dat er in plaats van eerst maar eens actief de fundamenten voor ICT te leggen, er weken werd gesproken over (en gigaplannen op tafel verschenen voor) e-learning en digital libraries, voor geautomatiseerde studentenregistratie en electronische aanmelding en inschrijving, voor financiële systemen, researchdatabases en management information systems, voor ...

Toen ik deze week de plannen onder ogen kreeg kostte het wat moeite om het woord luchtfietsen te vermijden. Maar ik wist het engelse woord daarvoor toch niet, en elke vorm van letterlijke vertaling of uitleg zou begrijpelijkerwijs op opperst onbegrip stuiten. In mijn vorige werkkring, met al die frivole Fransen, werd dan minzaam “usine à gaz” gezegd, waarna de spreker met gesloten mond en guitige ogen de aanwezigen rond de tafel monsterde voor tegenspraak – geen tegengas, dan plan getorpedeerd.

Ik heb me eerst maar beperkt tot wat open vragen over hoe we van waar we nu zijn (met een paar mensen die bijna alles in ICT nog moeten leren) naar die prachtige en op zichzelf erg wenselijke toekomst kunnen komen (vom Ist-Zustand zum Soll-Zustand zeiden die degelijke Duitsers dan weer in mijn vorige leven – heb ik soms heimwee?).
Daar kwam een interessant gesprek uit voort, maar geen blauwdruk, en ook geen plan voor een projectorganisatie met autoriteit, budget, staf, en deadline. Geld speelt geen rol, werd nog wel duidelijk; de eerste raming kwam uit op ruim 114 miljoen Birr voor ICT (11 miljoen dollar) over een jaar of drie, vier – daar ging het Ministerie echt niet moeilijk over doen, was de verwachting. Wat ook duidelijk werd was dat er pilots zouden moeten starten op 1 Januari. In e-learning, in 5 departments. Ben erg benieuwd. “Nee is geen optie”, zegt het Ministerie steeds, dus niemand durft nee te zeggen. Maar tussen niet nee zeggen en ja doen ligt nogal een kloof... Of er echt iets gaat gebeuren? Wij bij ICT worden in ieder geval nog niet gevraagd ondersteuning voor pilots te geven...

Maar er is meer. Inmiddels heeft het Ministerie ook besloten dat er een competitie moet komen tussen de universiteiten voor de vestiging van een ICT Centre of Excellence. Er is een aantal landen dat iets dergelijks heeft gedaan en het Ministerie kijkt goed naar het buitenland - Ghana, Mauretanië en Australië in dit geval. Het ICT Centre of Excellence krijgt als belangrijkste missie: het bevorderen van ICT in Ethiopië als geheel, niet alleen de universiteiten; in het kader van de ontwikkelingsplannen van de overheid voor andere sectoren, met name die van landbouw en onderwijs. Het Ministerie heeft onlangs een workshop georganiseerd in Addis over de doelstellingen, financiën, ondersteuning, en hoe een Universiteit zijn voorstel moet indienen om kandidaat te worden voor het Centre of Excellence. De AMU-President had daar een paar lectoren van de Computer Science faculteit heen gestuurd, en niet zijn chef ICT, had die laatste er niet eens over geïnformeerd. Dus kregen wij alleen afdrukken van de presentaties. Dat loog er niet om. Grote ambities en de verwachting van aanwezige expertise, onderzoekservaring, wetenschappelijke publikaties... Wat een kloof met de realiteit op de stoffige werkvloer van Arba Minch University.

Gelukkig gaat dat feest dus voor het moment aan ons voorbij. Computer Science mag een voorstel voor een Centre of Excellence bij AMU opstellen. We zullen de mate van rijwielacrobatiek in ijler sferen met interesse blijven volgen. Die muis krijgt vast nog wel een staart.

Voor wie nog even foto’s wil kijken: hier is een voorproefje op het Thousand Stars Festival dat hier inmiddels heeft plaatsgevonden (prachtig!). Deze plaatjes zijn van de aanloop op straat, tot aan de officiële opening door de traditionele gezagsdragers.
http://hanshesseling.nl/ts1.pdf