Mijn laatste stukje

Nu weet ik het zeker: dit wordt echt mijn laatste stukje voor het weblog.
Over minder dan twee weken verlaten we Ethiopië, voor een vakantie in Kenya om onder andere de plaatsen te bezoeken waar Hans 38 jaar geleden zijn carriere begon als vrijwillier om de militaire dienst te ontlopen.

Zelf heb ik deze laatste weken vooral erg veel last van dubbele gevoelens. Aan de ene kant lijkt het me heerlijk om weer (in elk geval een tijdje) in het luxe en van alle gemakken voorzien Nederland te wonen. Aan de andere kant zal ik Ethiopië, ons kleine huisje op de prachtige compound, het drukke maar o zo gezellige dorpsleven en de contacten met zoveel aardige Ethiopiërs gaan missen. Wat ik niet zal missen is de moeite en tijd die het hier kost om dingen voor elkaar te krijgen, als je ze al voor elkaar krijgt. En ook het feit dat met name ik hier in Arba Mnch wel erg vaak als wandelende portemonnee gezien wordt zal ik met plezier achter me laten.
Mijn eigen bed met goede matras en stoelen waar je op kunt liggen en zitten zonder er bij het opstaan met een stijve en pijnlijke rug uit te komen, lijken me ook weer heerlijk.

De laatste weken ben ik vooral druk bezig geweest met het afronden van onze/mijn projecten.
Vrijdag en zaterdag een week geleden ben ik eindelijk, na 5,5 maand duwen en trekken aan de mensen van het revalidatiecentrum met Amarech en Jigirmal, de gehandicapte vrouw uit de buurt met haar zwaar gehandicapte zoon, naar Awassa geweest omdat daar de beste neuroloog van Addis twee dagen spreekuur zou houden. Het jongetje kon niet meer alleen lopen en ook zijn handen kan hij nauwelijks gebruiken. Gelukkig was er na mijn bemoeienis door het revalidatiecentrum wel een paar aangepaste krukken gemaakt, (omdat hij geen kracht heeft in zijn handen rusten zijn onderarmen nu op de krukken) en heeft hij ook een paar beugels voor zijn benen gekregen. Op niet al te ongelijk terrein kan hij nu weer aardige stukken zelf lopen als anderen tenminste eerst de riempjes van de krukken om zijn onderarmpjes vast maken. We hoopten dat de neuroloog nog wat meer voor hem zou kunnen doen.

De tocht naar Awassa is 270 kilometer maar kost gezien de slechte weg ongeveer 7 uur. Niet erg dacht ik want Jigirmal vindt een tocht in de auto waarschijnlijk heel leuk en het is een lief joch. Het gezin is erg arm en dus heeft het kind nog erg weinig van de wereld gezien. Helaas zowel moeder als zoon werden wagenziek op de heenreis. Tweede tegenvaller was dat we in Awassa al na 10 minuten weer buiten stonden. De beste neuroloog van Ethiopie bleek niet een erg empathisch mens. Hij sprak eigenlijk alleen tot mij hoewel ik aangaf dat hij de vragen beter aan de moeder kon.stellen. Hij leek vooral ook geirriteerd dat de moeder kinderen gekregen had omdat zoals hij zei deze mensen het advies krijgen geen kinderen te nemen omdat de ziekte veroorzaakt wordt door een dominant gen. Om er aan toe te voegen dat Jigirmal later ook geen kinderen moest krijgen. Dit heeft hij ook nog maar eens herhaald terwijl de moeder en het jongetje erbij waren.
Omdat de moeder er bij was, zei hij, kon hij de diagnose snel geven zonder verdere onderzoeken te doen: neuro-muscular dystrophie. Niets aan te doen. Alleen fysiotherapie om de spieren die er nog zijn zo goed mogelijk te ontwikkelen en multivitaminen slikken om het lichaam in een goede conditie te krjgen. We konden gaan. Ik kreeg zelfs geen brief of iets mee voor de mensen van het revalidatiecentrum, maar daar heb ik toch maar even om gervaagd.
Heel erg jammer dat er niet meer voor de jongen gedaan kan worden, maar in elk geval hebben we het geprobeerd.
Helaas was ook de autoreis terug geen succes, Jigirmal is de hele weg doodziek geweest.Wat een leuk tripje had moeten worden werd een aardige teleurstelling.

Maar wel weer een ding van mijn to do lijstje afgestreept. Voor het overige:
De nieuwe toiletten in Zigitti zijn helemaal klaar en in gebruik genomen. De nieuwe klaslokalen zijn al een tijdje in gebruik, maar nog steeds niet helemaal klaar. De betrokkenheid van de gemeenschap is in veel plattelandsgebieden nog heel moeilijk echt van de grond te krijgen; afspraken maken lukt op een gegeven moment wel, afspraken nakomen wordt een stuk lastiger. De muren van de nieuwe klaslokalen zijn namelijk nog steeds niet volledig afgewerkt en de ramen en deuren zitten er nog niet in, hoewel dat al een half jaar geleden klaar zou zijn en wij het geld ervoor allang gegeven hadden. Maar... deze week is beloofd dat alles af is als ik woensdag kom kijken.
En met de meer dan 400 schoolbankjes die de school inmiddels gekregen heeft staat deze school er heel veel beter voor dan twee jaar geleden.
We zijn heel benieuwd hoe het er over een jaar uitziet als we hier terug zijn voor een vakantie. Leven de bankjes nog, zijn de toiletten schoon en is de compound schoner dan nu, zoals beloofd is. Heeft het sanitation en hygiene programma gewerkt, gebruikt iedereen het toilet en worden de handen gewassen na afloop? Zijn de koeien van de guard en daarmee ook de koeienpoep en daardoor ziektes overbrengende vliegen van het schoolterrein verdwenen? Heeft elk klaslokaal zijn eigengemaakte bamboe afvalmand zodat alle papierresten niet meer rond slingeren maar netjes samen met de restanten afgekloven suikerriet in het diepe gat verbrand zijn ?

De bibliotheek in de gevangenis is een feit: er staat een grote boekenkast, een paar honderd (studie)boeken en een paar leestafels en banken om op te zitten. De katholieke missie gaat nog voor wat gewone leesboeken en bijbels en korans zorgen.

De bibliotheek van de school in Sile heeft voor de groepen 1 tot en met 6 een redelijk aantal Engelse lesboeken.
En niet te vergeten het weeshuis heeft goede toiletten, douches en een prima nieuwe keuken.

Afgelopen week ben ik weer met Father Paddy in de gevangenis geweest omdat er een probleem met de vrouwen toiletten was. Vanaf 6 uur s avonds gaat het hek van hun compound op slot. En als een van de dames dan een toilet nodig heeft moet zij eerst naar de poort en roepen om een bewaarder. Kan even duren voor die er is want s’nachts zijn er veel minder bewaarders dan overdag. Als de poort dan eindelijk open gaat moet men nog zo’n 150 meter lopen voordat men bij het toilet is.
Dus nu gaan we daar een toilet en twee douches bouwen voor de 46 gedetineerde vrouwen die daar leven samen met hun 14 kinderen. Dat bouwen kunnen we natuurlijk niet meer zelf begeleiden, maar gelukkig gaat het project uitgevoerd worden door het water department van de katholieke missie. Zij doen doorgaans grotere water- en sanitatieprojecten die gefinancierd worden door de EU, maar hebben ook het toilettenproject in Zigitti voor ons gedaan en daar uitstekend werk geleverd. Dus laten we dit project in hun vertrouwde handen achter.

Het door Kunezuva gefinancierde project om bij de Cotton School nieuwe toiletten te bouwen (6 pitlatrines voor jongens, en 6 pitlatrines voor meisjes, aangevuld met twee ecotoiletten voor jongens en twee voor meisjes) is helaas door een aantal oorzaken wat uitgelopen. We hopen nog steeds dat in elk geval de gewone pitlatrines klaar komen voor ons vertrek.
Een van de problemen hier was dat een van de wanden van de put van de toiletten in aanbouw door hevige regenval en overstromingen zodanig beschadigd was, dat deze onbruikbaar was geworden en er een nieuwe gat op een andere plaats gegraven moest worden. En dat is een aardige klus: 6 meter diep, 4 meter lang en 4 meter breed.
Ter info: in de eco toletten wordt urine en faeces gescheiden. De urine kan na een tijdje als meststof gebruikt worden en de faecalien worden gecomposteerd waarna het ook bruikbaar is als meststof. Om dit proces goed te laten lopen moet er bijvoorbeeld na elke ontlasting wat gedroogd gras en as gestrooid worden omdat het droog gehouden moet worden. Dat vraagt enige kennis en vooral gedragsverandering. Dit onderdeel van het project wordt uitgevoerd met behulp van een Duitse studente die hier tijdelijk studeert en haar stage gelopen heeft bij het internationale Rosa project (Recource Oriented Sanitation concepts for Africa).
Zoals je ziet zit het werk er bijna op, dat geldt ook voor Hans die nu voornamelijk aan het overdragen is, en krijgen we tijd voor alle afscheidsetentjes die ons nog te wachten staan.

Verder komt vanaf vandaag, zondag, Janny van de Stichting Weeshuis Arba Minch nog een week bij ons logeren; en daarna wordt het echt tijd om de rugzakken in te pakken want de 29ste verlaten we Arba Minch en vliegen we naar Addis. Daar dan liggen hopelijk onze paspoorten met exit visa voor ons klaar zodat we op de 31ste naar Nairobi kunnen vliegen.
24 Februari landen we weer op Schiphol.

Foto’s op http://hanshesseling.nl/lp.pdf
Wat er op staat:

1 – 4 Quizz op Zigit Bakole School in december, selektieronde voor de regiowedstrijden. Nog ten tijde van Jan en Marjet’s bezoek
5 VSO’s Sosina, op evaluatiebezoek uit Addis voor Hans’ AMU-bezigheden, ging deze week achterop de motor ook mee naar Zigit uit interesse
6 Een aantal bankjes van onze eerste lichting was al bezweken. Deels door de ongelijke vloeren van de klas, deels door misschien ruig gebruik, maar hoofdzakelijk omdat er alleen rechthoeksverbindingen in gemaakt waren – ze gingen zijdelings zwabberen. Door lasser Getinet (witte shirt) en zijn twee helpers, en begeleid door Ashegare die de volgende 150 bankjes had gemaakt (links) zijn nu alle defekte bankjes weer gerepareerd en zijn alle 250 bankjes van de eerste serie voorzien van extra driehoeksverbanden. Waar nodig zijn oude lasnaden verbeterd of stukken metaal vervangen. Het resultaat is goed voor jaren, denken we. Nu moet de school de lasnaden en het nieuwe blanke ijzer nog verven.
7 – 11 de toiletten van Zigit Bakole school zijn nu in vol bedrijf. Let op de rode watercontainers met kraantje op betonnen voet bij elk gebouw. Voor het handenwassen. De laatkomers van de dag hebben het corvee om water te halen en de containers weer af te vullen. Tweemaal per week worden de toiletvloeren geveegd, en daarnaast eenmaal met water schoongemaakt.
We hadden nog zo gezegd dat onze namen er niet op hoefden, en het bord is ook veel te groot uitgevallen. Er was geen cement meer voor de voeten dus na een paar regenbuien zal het bord wel liggen...
12 zo diep is dus de pit van een pit latrine. En hier op de cottonschool moet hij moet anderhalve meter dieper. Hybris. Alsof je dat ooit volgepoept krijgt
13 – 16 Laatste boeken naar Sile school, en een koffieceremonie en een traditionele jurk als beloning. Buiten proporties, maar het is wat de school betreft ook wel een diepte-investering, zo’n ceremonie. Nu komt er vast wel wat meer los...