Gedback

Spelfoutje? Die andere Beatles zongen tegen John’s Yoko Ono toch: Get back tadada, get back to where you once belonged?
Nope. Gedback. Afgelegen dorpje in South Omo. Where many a Hamar belongs.

Gedback is vijf uur met de auto van regionaal minicentrum Jinka vandaan, en anderhalf uur vanuit priegeldorpje Dimeka. Dimeka: een stoffige rotonde, een markt (twee keer per week), anderhalfduizend vaste bewoners, aan een rivier die Hond heet omdat hij als een grote staart door het landschap slingert, en die meestal droog als gort is tenzij je een gat van een meter of meer graaft in zijn zandbed; maar na regen ergens anders toch woest genoeg om mens, dier en auto weg te spoelen. In Dimeka zit de Ierse missie, die het community development project is gestart waarbij Gedback en andere afgelegen plaatsen voorzien worden van een beetje ontwikkeling. Wat precies, dat hangt af van wat de gemeenschap wil. Een Ethiopische community development worker woont eerst een tijd tussen de mensen, leert de taal zonodig, draait mee in het dagelijks leven, stelt met de inwoners vast wat ze het meeste nodig vinden. Dat kan tot een jaar of langer duren! Een project wordt dan gestart met donorgeld. Soms gaat het om een dam/reservoir voor wateropvang, of een windmolen die grondwater oppompt naar een opslagtank met tappunten er bij. In Gedback is het medische zorg voor mens en dier. Voor de mens wordt er een kliniekje gebouwd door aannemer Alemayehu uit Jinka zoals ze ook op andere plekken in dit uitgestrekte gebied zijn geplaatst, ditmaal met geld verkregen met behulp van Stichting Kunezuva in Nederland. Voor het dier een veterinaire post voor veeziektebestrijding en veterinair advies.

De Ethiopische overheid plaats de staf die de beide centra gaat bemannen. Voor het kliniekje een health worker (artsen zijn te schaars, eerstelijnsgezondheidszorg wordt verzorgd door jonge mensen met een driejarige medische opleiding), en een agricultural assistant voor de dierenkliniek. De Ierse missie begeleidt de opstartfase – doel blijft volledige overdracht naar de overheid binnen een paar jaar. Er zijn al soortgelijke kliniekjes operationeel waarbij de missie zich heeft teruggetrokken.
Voor het kliniekje in Gedback heeft Alemayehu het werk twee weken geleden gestart. De funderingen liggen er, en volgens Alemayehu moet de hele klus over twee maanden geklaard zijn. Toen we er op woensdag 20 augustus gingen kijken met John Skinnader (Father John van de Ierse missie in Arba Minch) was er volop bouwbedrijvigheid. Een health worker en agricultural assistant waren al aangetrokken en in een tijdelijk onderkomen ook al aktief. Het gaat vaak om Amhaars sprekende jonge mannen, volkomen alleen in een totaal ander stamgebied geplaatst, in dit geval dus in het gebied van de Hamer – waar nog niet veel Amhaars wordt gesproken. De taal leren is dus ook nodig. Petje af! Ethiopiers weten van wanten. Het is natuurlijk niet per se idealisme – je moet je brood verdienen, en als de overheid je opgeleid heeft kan die overheid je ook gewoon plaatsen waar ze dat nodig vindt. Maar toch! De duurzaamheid van het systeem zal ook wel een beetje afhangen van periodiek toezicht en evaluatie, en roulatie, en acceptatie door de bevolking.

Hoe zijn wij met een Ierse pater in outback-Gedback verzeild, bijna 300 kilometer zuidwest van Arba Minch, waar Ethiopië echt veranderd is in dunbevolkte Afrikaanse bush? We kennen John al een poosje. Hij is manager van ontwikkelingsprojecten die gefinancierd worden door de Oostenrijkse ontwikkelingsdienst ADA en door Cordaid (en andere donoren, zoals Kunezuva). Doet dat al zeven jaar hier. Filosofie zoals geformuleerd in het huidige vijfjarenplan voor overheid en donoren (binnenkort moet er weer een nieuw plan komen): projecten starten waar de overheid zelf nog niet aan wil, die wel binnen vijf jaar op eigen benen verder moeten of dan door de overheid moeten zijn overgenomen. Veel overleg dus met autoriteiten, en verschuiving van aandachtsgebieden naarmate de overheid zelf steeds meer doet. Gezondheidszorg in Gamo Gofa, de hooglanden waar ook Zigit toe behoort, is zo’n terrein. De missie start nog een fors projekt in Gatse daar (zie blogverhaal ‘Heftig’ van begin april), maar dat kon wel eens het laatste zijn.
John draagt zondags ook nog wel de mis op, maar laat het evangeliseren meest over aan zijn zwarte broeder Martin uit Kenya. Heeft een verleden in Afrika waar een boek over valt te schrijven, en een sterk ontwikkeld gevoel voor humor. John wist dat we nog wel eens een korte introductie in de Omo Valley op prijs zouden stellen, en nodigde ons uit om een keer met hem mee te gaan wanneer hij er ‘voor de zaak’ weer eens heen moest. Dat werd dus deze week. Drie dagen verlof van AMU voor mij.

Het woord Hamer viel al een paar keer hierboven. Het volk van de Hamer bewoont met 50 000 mensen een uitgestrekte landoppervlakte in het zuidwesten. Er zijn daar meer van die stammen die in relatief isolement hun traditionele levenswijze voortzetten. Tradities van eeuwen, zou je vrij makkelijk kunnen zeggen, maar dat is ook weer niet zo – want ze zijn wel degelijk voortdurend ook door andere volken beïnvloed. Ook door de moderne samenleving – maar op een eigen manier. Sommige volken omvatten enkele honderdduizenden mensen, andere maar tienduizend of minder. Mede daarom ook de wonderlijke officiële naam voor de zuidwestelijke regio: Southern Nations, Nationalities and Peoples’ Region SNNPR - met zo’n naam doe je niemand tekort. De regio is in trek voor kleinschalig toerisme. Kleinschalig, want je kunt er alleen met 4-wheel drives heen, er zijn weinig hotels, en er is eigenlijk ook weinig te zien – behalve een landschap waar je van moet houden (ruig, vaak droog, moeilijk toegankelijk) en die wonderlijke mensen en hun reilen en zeilen zelf. Wat het geheel ook een beetje genant maakt, want het is toch een beetje of je komt kijken naar mensen alleen maar omdat ze er anders uitzien. Dan is op bezoek gaan bij een ontwikkelingsprojekt toch wel een goed excuus, niet?

De twee paters van de missiepost, father Patrick (Paddy) en father (alweer) Martin (maar deze is gewoon ook een Ier) waren buitengewoon hartelijk. Zoveel mensen komen er nou ook weer niet langs, dus ze vinden het zelf ook gezellig. Ze werken voor hun projekten met een deskundige Ethiopische staf, en hebben daardoor ook tijd om wat kleinschalig bezig te zijn. Zoals de persoonlijke aandacht voor Paddy voor een opstartend winkeltje in de bush, of het bijvoeden van ondervoede kindjes. Kindjes! Ook echt wat voor Hanny natuurlijk! Zie voor wat details van een en ander de foto’s op

http://hanshesseling.nl/dm2.pdf

en de bijschriften:

1 rivierbedding met kuil om vee te drenken
2, 3, 4, 5 Hamer op de markt in Dimeka
6 bushwinkeltje op 3,5 uur lopen buiten Dimeka
7 armbandjes in dat winkeltje als ruilmiddel met de missie ipv geld (maar je kunt ze ook gewoon kopen zoals wij)
8, 9 In huis serveert moeder Dobo drank getrokken van de doppen van koffiebonen in een halve kalebas. Hamer verbouwen zelf geen koffie, wel sorghum, millet en groenten; de doppen zijn handelswaar uit Jinka. Gevraagd naar heilige voorwerpen in de hut was het antwoord: drinkkalebassen (in het bijzonder die van de man des huizes, versierd), de vuurstenen, de pot, de lepel in de pot, voorraadkalebassen...
10 schoolgaande dochters – hoe verder weg de school, hoe minder traditioneel de kleding
11 de mannenkant
12 de gehuwde dames voor het huis
13 liftster met baby terug naar Dimeka
14 Father Paddy ’s ochtends op zijn rondje bijvoeding. Het kleine meisje Assies op zijn arm is geadopteerd door de vrouw met maar een been, die zelf ook drie kinderen heeft. Tadelech (rechts) kookt voor de kinderen en wast ze
15 onderweg naar de pomp
16 water komt uit het zand onder het rivierbed...
17 ... en het is wel een beetje koud
18 Tarequa, een toch een beetje onverwachts gekomen dochtertje van een meisje dat studiehulp kreeg van Kunezuva samen met twee andere in Arba Minch. Goed nieuws van de moeder – haar winkeltje / koffiehuis in Dimeka loopt goed, en ze zet haar studie voort via distance education
19 Fundering van de kliniek in Gedback. Onderweg erheen kwamen ons honderden Hamer tegemoet die naar de voedseluitreiking in Dimeka gingen. De voedselhulp is overal waar wij kunnen zien echt goed op gang gekomen. Honderden voedseltrucks op de weg naar het zuiden. Het uitdelen verloopt heel ordelijk, vaak op of bij een schoolterrein, waar de opslag in afgesloten loalen kan plaatsvinden nu het schoolvakantie is. Elke kebele heeft goed overzicht van de situatie in alle huishoudens in zijn gebied. Administreren van de uitreiking gebeurt grondig
20 Ato (heer) Alemayehu uit Jinka, de aannemer, overlegt
21 Belangstelling van jonge mannen bij de bouw. Dat zijn geen broeken, en ook geen deco-panty’s. Aardige combinatie van hoofdsteuntje en radio in één hand. Het hoofdsteuntje maakt dat je kan slapen zonder het kleikapje in je haar te beschadigen
22 John Skinnader lacht in zijn vuistje terwijl Hanny Sylvia (Kunezuva)’s voice mail inspreekt – want er is mooi wel mobile coverage hier! Maakt het werk makkelijker. Bel die aannemer in plaats van hem telkens op te halen
23 waterreservoir in deze barre tijden. Net genoeg water om de acacia prachtig te laten bloeien
24 waterpunt bij windmolen die grondwater oppompt
25 karakteristiek Rift Valley escarpment op terugreis