"Who is responsible for the quality of education?"

Bij het licht van een kaars jullie maar weer even bijpraten. Heel Ethiopie heeft nog steeds een electriciteitsprobleem, dat men zo goed en kwaad als het gaat, het hoofd probeert te bieden door voor het hele land een schema van twee dagen aan en vervolgens een dag af te hanteren. Voordeel is dat je nu weet dat je op bepaalde dagen zeker weten geen stroom hebt. Gisteren waren wij weer aan de beurt voor een dagje kerosine en kaarsen, en ontdooid vriesvak.
Ik zou dus nu gewoon met het licht aan moeten kunnen zitten, ware het niet dat we hier vrijdagavond een heftige tropische bui met onweer hebben gehad. We zaten lekker met een kopje koffie buiten op de veranda van die bui en bijbehorende lichtflitsen te genieten. Het onweer leek vrij ver weg gezien de tijd tussen bliksem en donder. Echter heel plotseling een enorme lichtbol/flits en zo ongeveer gelijktijdig een klap en gesis/geknetter zoals we nog nooit gehoord hadden. Na van de eerste schrik bekomen te zijn keken we elkaar aan (althans in elkaars richting want alle lichten waren meteen uit) en zeiden: we leven nog. Het was heel dichtbij loodrecht naar beneden ingeslagen. Zelden zo geschrokken. Hans had de flits 10 minuten later nog op zijn netvlies staan. Er is geen verdere zichtbare schade, maar toen de electriciteit terug kwam fluctueerde deze veel sterker dan normaal. Afgelopen nacht hadden we helemaal geen stroom en vandaag komt er helaas geen 220 maar 300 volt door. Als je de lamp aandoet heb je een zonnebril nodig en naar alle waarschijnlijkheid is de lamp binnen een kwartier doorgebrand. Iedereen heeft nu zijn electrische apparatuur maar uitgeschakeld (ik laat de koelkast toch maar aan, op hoop van zegen) en dus is het computeren bij kaarslicht.
En als je computer dan leeg is kun je dus ook niet laden, dus vandaag maandag verder. Inmiddels blijkt dat de bliksem zo goed zijn werk gedaan heeft dat we nu helemaal geen stroom meer hebben. Verder is nu ook duidelijk geworden dat mijn computer niet alleen leeg is maar dat de adapter opgeblazen is door het veel te hoge voltage. De computer zelf is gelukkig nog heel.

Vervelende bijkomstigheid van de electriciteitsproblemen is dat de petroleum inmiddels ook schaars geworden is. Ik loop de hele week al met mijn lege flessen de drie benzinestations die we hier hebben af, maar het antwoord is steeds hetzelfde: kerosine yelem. We kunnen nog twee dagen koken en dan houdt het op. Misschien toch maar een gasfles en een gasstel kopen als die nog te krijgen zijn.

Vrijdagochtend zijn we volgens plan met Rob en Judy met de bus naar Zigit gegaan. Daar aangekomen werden we door Habtamu, de voorzitter van de kebele en de mannelijke leerkrachten verwelkomd. Op mijn vraag waar de vrouwen waren was het antwoord dat die de ceremonie aan het voorbereiden waren: weet je in onze cultuur hebben mannen en vrouwen ieder hun eigen taken ! Ik kon het niet laten om even te zeggen dat dit wel een erg mannelijk antwoord was en dat die taakverdeling een hele ongelijke workload opleverde. En daar zal op de korte termijn ook weinig verandering in komen.
Omdat Rob als leraar Engels graag een les in het Engels wilde bijwonen hebben we eerst de scheikundeles van Habtamu voor grade 7 bezocht. Rob was niet ontevreden over wat hij zag en heeft inmiddels ook al zoveel met deze school dat hij wil proberen voor Engelse lesboeken te zorgen. Daarna hebben we nog even de hele schoolcompound en hat gebied erom heen bekeken omdat we moesten wachten op de andere genodigden. Voor deze ceremonie waren namelijk een paar respectabele ouderen en administrateurs uit de kebele, en een paar functionarisen van het Educational Office van de Woreda uitgenodigd.

In de tussentijd zagen we allerlei kinderen weglopen met een stapeltje schriften onder hun arm. Het bleek dat men de kinderen de rest van de dag vrij gegeven had. Ik weet niet hoe blij ik zou zijn als bleek dat ik 2 of 3 uur voor niets naar school gelopen had en na een uur die afstand nog een keer mocht afleggen. Hier lijkt men er niet raar van op te kijken.

Toen iedereen gearriveerd was kon de ceremonie beginnen met een voorstelrondje, een uitgebreide bedankspeech van Habtamu, gevolgd door een introductie over de problematiek van de Zigit gemeenschap en de school in het bijzonder. Ik vond het knap gedaan voor een jonge knul van 26 jaar. Hij was de jongste van alle leerkrachten, maar tegelijkertijd ook de enige die in het openbaar zijn mond durfde open te doen. En op zijn Habtamus was er natuurlijk weer de bekende verrassing: hij had een debat in het programma opgenomen met als onderwerp: wiens verantwoordelijkheid is het om te zorgen voor kwalitatief goed onderwijs. Eerst moesten Rob, Judy, Hans en ik daar onze mening over geven. Die moest vervolgens door Habtamu vertaald worden in de lokale taal, het Gamogna.
Na ons waren de oude heren aan de beurt. Zij hadden zich voor deze dag gekleed in hun mooie witte kleding en omslagdoeken; eentje had zelfs een luipaard vel om dat bij navraag niet zelf geschoten maar gekocht bleek te zijn. Ze begonnen allemaal heel bedeesd en bescheiden maar kwamen al gauw helemaal in hun rol en werden vurige debaters. Leuk om te zien en jammer dat je het niet zelf kon verstaan, maar op de vertaling moest vertrouwen. En natuurlijk werden wij weer stevig bedankt. Na de ouderen deed een volwassen man, vader van twee kindeen nog een debateerduit in het zakje. De man, zoals bijna iedereen hier een boer, bleek zelf leerling van grade 3 (onze groep 5) te zijn. Hij was van mening dat goed onderwijs ook ieders eigen verantwoordelijkheid was en wilde daarom nu nog zelf leren lezen en schrijven. Hij zit dus gewoon bij 8 jarigen in de klas en krijgt dezelfde lesstof aangeboden.
Tot zover was het nog leuk, daarna was de beurt aan de onderwijs officials van de woreda. En die hielden me toch een lang bla bla verhaal. De headmaster was duidelijk ook politicus, hij zou bij ons niet misstaan hebben in een marathonsessie van de Tweede Kamer.
Ook door hen werden we hartelijk bedankt maar met de uitnodiging om hetzelfde kunstje nog eens voor een aantal andere scholen uit te halen.
Vandaag meldde Habtamu dat de ouderen van de kebele gezegd hadden dat ze ons een lunchceremonie aan zouden bieden als wij een nieuwe school voor ze zouden bouwen.
Zijn dit de voorbeelden waar mensen aan refereren als ze zeggen dat Ethiopiers ook wel een beetje een “geefcultuur” hebben ?

De echtgenotes en vrouwelijke leerkrachten hadden ondertussen de hele ochtend in de kookhut doorgebracht om voor een flinke hoeveelheid traditioneel Ethiopisch eten te zorgen. De Doro Wat ( kip en ei in een pittige saus) was zalig, de Dulet (pens) duidelijk minder geslaagd.

Vandaag, maandag, kwam het goede nieuws dat de woreda voor maximaal 2000 birr zal bijdragen in de transport kosten, en dat moet genoeg zijn. Ik dacht dus dat daarmee de 25 bomen gered waren, maar Habtamu legde uit dat dat nog niet helemaal zo was. De school wilde namelijk heel graag een betonrand om de klaslokalen aanleggen om te veel aantasting van de lemen wanden door de regen te voorkomen. Men had 2000 birr in kas gehad, maar de ceremonie van afgelopen vrijdag had volgens hem 1500 birr gekost. En daarom was het nu nodig om 5 bomen te kappen zodat de grondstoffen voor het cement gekocht konden worden.
Ik heb proberen uit te leggen dat we de ceremonie weliswaar erg gewaardeerd hadden maar dat we het ook moeilijk vinden dat men daar relatief zoveel geld aan spendeert terwijl de school zoveel noden heeft. Hij begreep dat wel maar gaf aan dat het in hun cultuut heel belangrijk is dat je mensen ook op gepaste wijze bedankt als ze zoiets bijzonders voor je doen. En dat stukje cultuur kun je ze ook niet zomaar ontnemen, het is voor hen ook iets waar ze trots op zijn. Op onze vraag of deze ceremonie nu verder nog wat opgeleverd had antwoordde Aseffa dat de ouderen toch wel onder de indruk waren geweest van de kwaliteitsdiscussie en daar waarschijnlijk terug in de gemeenschap ook wel wat mee zouden doen op het gebied van bewustwording. En als het daar inderdaad een beetje aan bijgedragen heeft dan moeten die 5 bomen nu nog maar even blijven staan en lappen wij die 1500 birr nog wel. Al weten we natuurlijk zelf ook wel dat die bomen er waarschijnlijk toch aangaan als er binnenkort weer iets anders dringend nodig is...

Foto’s op http://hanshesseling.nl/am9.pdf

Bijschriften:

1 Arba Minch, op weg naar het busstation
2 de bus naar Zigit zit wel eens vast na regen
3 Zigit school compound – beneden is Arba Minch
4 vier verblijven van leraren met hun gezinnen
5 bamboematten vlechten = inkomen genereren
6 Habtamu’s zelfwerkzaamheid als scheikundeleraar
7 Habtamu zelfverzekerd als gastheer
8 ouderen van de kebele
9 de maaltijd
10 Yesewzer serveert injera
11 de koffieceremonie
12 bij het stampen van de gebrande bonen
13 het debat is gestart: wie is verantwoordelijk...
14 de ouderen komen langzaam op dreef
15 wandelen over de bergkam
16 achterland van Zigit
17 Zigit het dorp
18 terug in Arba Minch – bloem van de week, wie hem kent mag het zeggen
19 stinkt heftig naar dood paard en trekt dus aasvliegen aan