Hoger, en lager, onderwijs

Drie jaar geleden waren er negen universiteiten in Ethiopië. Nu zijn er 22.
Niet omdat bestaande instellingen voor hoger onderwijs plotseling ‘Universiteit’ werden genoemd. Ze zijn er gewoon bijgekomen. Aan de meeste van die nieuwe wordt natuurlijk nog verwoed gebouwd, en de aantallen studenten variëren van een paar honderd tot een paar duizend. De docenten zijn piepjong en vaak zelf nog maar kort baccalauris. Mensen met een masters kwalificeren meteen voor dean (faculteitshoofd) of hoger. Het buitenland lonkt met scholarships – ik sprak het hoofd van de faculteit Computer Science in Mekele, hij was dat geworden anderhalf jaar na zijn doctoraalexamen; en op dit moment was zijn inschrijving op de Universiteit Twente voor een postdoctorale studie van twee jaar en aansluitend wetenschappelijk werk van drie jaar al vrijwel rond. Zonder het beding om terug te komen naar Mekele, dus die is weer weg binnenkort.

Gigantisch veel energie gaat naar de opbouw van universitair onderwijs. Onevenredig weinig, zeggen wij als leken, naar het basisonderwijs. Afgelopen weekend namen we zomaar een bus naar zomaar een dorp een uur van Arba Minch de bergen in, en liepen daar tegen een onderwijzer aan die ons de dorpsschool liet zien. Veertienhonderd leerlingen, uit een omtrek tot twee uur lopen. Twintig onderwijzers. Tachtig leerlingen per klas. Veel lokalen zonder noemenswaardige bankjes, de beste hadden genoeg dunne plankjes om op te zitten en dunne plankjes om je armen op te steunen, maar bij de meeste zit je gewoon op de grond. Te weinig boeken.

Arba Minch heeft een van de oudere universiteiten: van juni 2004... Maar sinds 1986 bestond er al hoger onderwijs in de vorm van het Water Technology Institute; en in 1999 was er een faculteit Engineering bijgekomen, bestaande uit een Electrical Engineering poot en een Computer Science faculteit. In 2002 is er voor enkele richtingen binnen Water Technology ook een mastersopleiding ingevoerd (de Postgraduate School). Vanaf 2004 zijn er verder bijgekomen de 3-jarige opleidingen van de faculteiten Applied Science, Business & Economics, Agriculture, Education en Health Science.

Er zijn nu rond 8000 studenten ingeschreven. Tot 2010 zijn er groeiplannen tot een totaal van 10 000 studenten. Daarvoor moet nog flink gebouwd worden. De universiteit en zijn campus staan nu vijf kilometer ten noorden van de laagstgelegen kern van Arba Minch: Sikella. Vijf kilometer ten zuiden van Sikella ligt de tweede kern, Shecha. Shecha ligt een paar honderd meter hoger dan Sikella en is aangenamer want koeler, het vangt ook meer wind. Mekane Yesus, het terrein van de Technische School waarop wij wonen, ligt zo’n beetje tussen de twee kernen in. De nieuwbouw van de medische faculteit komt vlak bij Mekane Yesus. Ook het stadsziekenhuis ligt daar al, dus dat kan dan meteen academisch ziekenhuis worden. De nieuwbouw van Business & Economics komt in Shecha. Ik zal het allemaal nog eens op de kaart van Arba Minch en omgeving tekenen en op het web zetten. Kan ik nu even niet doen, want ik zit in Addis.

Waarom? Daar is twee dagen lang een symposium over ICT policy, waar alle bestaande universiteiten voor zijn uitgenodigd. Ik ben er (want het AMU ICT Policy document is een van mijn opdrachten) met mijn baas en diens baas, de Academic Vice President. De eerste was vorige week al naar Addis afgereisd omdat hij het combineerde met andere vergaderingen. De VP ging pas deze maandag, met een auto van de AMU met chauffeur, dus daar kon ik mooi mee mee.

Half zes ’s ochtends gingen we weg, en waren bijna elf uur onderweg. Een uur daarvan kwam voor rekening van het ontbijt, na drie uur rijden: de VP kondigde aan even te willen stoppen bij zijn favoriete rauwvlees-restaurant in Sodo. Uit mededogen met mijn bizarre eetgewoonten (geen rauw vlees op de vroege ochtend, wie gelooft dat nou) werd mij toegestaan in een belendend restaurantje een omelet met brood en mangosap te scoren. Een kleine drie uur later in Sachemene kocht hij nog een bosje qat om gezellig de zachtste blaadjes op te peuzelen verderop in de auto. Hele aardige man. Hoewel we best veel te bespreken zouden kunnen hebben met zo’n autotocht was het relatief stil en/of passeerden er wat koetjes en kalfjes (ook buiten trouwens, wat een vee in de Rift Valley!). Tot we weer twee uur later bij een kopje koffie een kort gesprek hadden dat heel veel zei over wat er wat hem betreft van me verlangd gaat worden. Wat overigens goed paste bij wat ik denk te kunnen.

Het symposium wordt georganiseerd door het ministerie van onderwijs, in samenwerking met de Vrije Universiteit Amsterdam. Die runt voor de Nederlandse overheid het ontwikkelingsprogramma NPT (‘Netherlands Program for the Institutional Strengthening of Post-secondary Education and Training Capacity’) in Ethiopië en heeft daar een VU medewerker voor, maar huurt ook Nederlandse free-lance consultants er voor in. Ik vind het leuk om deelnemer te zijn aan de ontvangende kant, dat geeft een andere kijk op het proces. De meeste universiteiten zijn vertegenwoordigd met twee tot vier man, dus we zijn met z’n zestigen of zo. Er zijn werkvormen met groepsopdrachten, en daarbij hou ik me nog maar een beetje gedeisd en laat hoofdzakelijk op me inwerken hoe de Ethiopische staf er mee omgaat.

Morgen nog een dag symposium, en dan zou ik met een andere auto van AMU donderdag naar Arba Minch terugrijden, die met een team naar Addis kwam om spullen in te kopen en personeel te werven. Die auto heeft op de heenreis vertraging opgelopen, zodat ik met de bus terug zal moeten, waarschijnlijk. Lastig voor die strijkplank die ik voor Hanny mee moest nemen omdat je die in Arba Minch niet kunt kopen...

Foto’s bij het vorige bericht zijn inmiddels geplaatst op http://hanshesseling.nl/arba/am1/index.htm
Foto’s bij deze aflevering: http://hanshesseling.nl/arba/am2/index.htm