Enqutatash

Er was wat verwarring over: wanneer is het nou nieuwjaar (enqutatash)? Elf september, lees je overal, en ook VSO had bedacht dat ze met de lading nieuwe vrijwilligers dus het beste op 12 september de in-country training konden starten. Maar: ook Ethiopië heeft schrikkeljaren, namelijk die jaren voorafgaand aan een jaar dat door vier deelbaar is. En omdat we van 2003 naar 2004 zijn gegaan hier was de 13e maand, Padume, een dag langer (geen vijf maar zes) en was nieuwjaarsdag 2004 dit jaar dus op 12 september.

Op oudjaarsdag hebben we met de nieuwe Nederlandse Arba Minch-vrijwilligers Rob en Elly lekker door Addis gestruind. Heerlijke sfeer overal, blije gezichten, spraakzame mensen die een praatje leuk vinden, mensen met mooie kleren aan, dames met uitbundig opgemaakte haardracht. Feest.
Voor Rob en Elly begon de training dus op nieuwjaarsdag, en voor ons stond een nieuwjaarslunch bij huisbazin Ingedu op de rol. Zo zaten we weer eens aan de doro wat, de traditionele kip-in-pittige-saus met injera.

Na de afsluitende koffieceremonie moesten we nog even DVDs kijken van de bruiloft van Ingedu’s zoon, een jaar of wat geleden in Oakland. Hij en zijn vriendin/vrouw wonen daar nu al elf jaar, in een zo te zien forse gemeenschap van diaspora-Ethiopiërs. Ethiopische bruiloften zijn soms, en voor wie het kan betalen, extravagant. Dit was er zo een. We hebben al eens eerder de ellenlange bruiloftsvideos gezien, van Jos in Arba Minch bijvoorbeeld. Deze hier was van hoge kwaliteit, minder stijf in de verplichte onderdelen als het kleden van de bruid en de bruidegom – maar ook: heel lang. Vier DVDs van elk vijf kwartier of meer. We hebben het dus bij wat highlights gehouden. Ingedu noemde de onderdelen van de bruiloft “programs”. De trouwe lezer weet dat program een veelgebruikt woord is in Ethiopië. “I have program”: sorry, ik moet ergens heen. “Have a nice program”: amuseer je bij die vrienden/dat etentje/etcetera.

Een greep uit de vertoonde bruilofts-programs:
Groom clothing program. De zes “best men” (meestal zijn er maar drie) hijsen om beurten eerst de gom in wit driedelig pak (het program begint meestal netjes als hij de broek al aan heeft, en het shirt losjes ook), trekken hem de witte schoenen aan, alles wordt netjes geplooid en geborsteld, en dan doen ze een voor een elkaar de jasjes aan. Alles bij elkaar goed voor dik 20 minuten video.
Bride clothing program. Eerst gaat de bruid alle parafernalia langs: bruidsboeket, boeketten van de zes bruidsdames, de schoenen, de mandjes met bloemblaaadjes voor de uit te rollen witte loper in de kerk juist voordat de bruid aan de arm van haar vader of broer binnenkomt. Dan kleden de zes bruidsdames de bruid en tutten haar op (het echte optutten is dan allang gebeurd natuurlijk) en zorgen voor hun eigen toch al onberispelijke jurken en opmaak. Ook weer zeker 20 minuten.

Dan het groom in-fighting program, het leukste onderdeel wat mij betreft, lachen. De witte Hummer-limousine (ja, het mag wat kosten) rijdt voor met de bruidegom erin, maar dan maken de best men eerst een krijgsdans voor het huis van de bruid, want ze moeten met de groom naar binnen zien te worstelen, wat de familie en de bruidsdames allemaal tegen proberen te houden. Na zeker 20-30 minuten video staan de bruid en bruidegom eindelijk oog in oog met elkaar. Het vechten is hier wat ceremonieel, met veel herrie – iedereen heeft tenslotte z’n duurste kleren aan. Op bruiloften in de bergen schijnen er nog wel eens goedbedoelde klappen te vallen.

Church program. Het eerste deel bestaat voornamelijk uit het binnenschrijden van iedereen; omdat dit ook al gauw 20 minuten duurt gingen we hier in fast forward doorheen, wat een aangenaam pinguin-effect opleverde. Ingedu was bij het binnenwandelen zichtbaar zenuwachtig. “I afraid” zeggen sommige Ethiopiërs dan (Ingedu ook), ze gebruiken “bang” als werkwoordsvorm (of laten het werkwoord weg). Daarna de kerkelijke inzegening en het foto’s nemen met iedereen erop. Tegen deze tijd begonnen we wat versneld door een en ander heen te spoelen.
Japanese Garden program. Als iedereen eenmaal uit de kerk is rijdt de witte Hummer-limousine met de stoet erachter naar de tuin, en wordt er langdurig geparadeerd en geposeerd.
Evening dancing program. Als het duister valt heeft de bruid inmiddels haar tweede bruidsjurk aangedaan (ook wit, ook omvangrijk en gedecolleteerd, maar nu wat meer een avondjurk). Weer schrijdt iedereen binnen bij het luxe restaurant annex feestzaal, maar al snel wordt er landurig gedanst, onderbroken door het:
Dinner program. Een luxe feestmaaltijd voor 350 gasten. Ingedu had zelf daarbij ook inmiddels haar tweede traditionele jurk aan (ze had er vier moeten kopen voor de totale bruiloft – kon allemaal dank zij de huur van haar huis aan VSO, zei ze).

En de volgende dag is het weer feest. Bruid en gom hebben weer totaal nieuwe feestkleren aan, zij een zware goudkleurige strapless trouwjurk, hij een donkerbrons kostuum met goudkleurig gilet. De best men ook nieuwe costuums, met goudkleurig gilet, en ook de bruidmeisjes weer nieuwe jurken. Er volgen nog een aantal programs die we niet meer hebben gezien, zoals het rings program met het uitwisselen van de ringen, en het cake program met het dubbelhandig aansnijden van de 3- of 4-verdiepingstaart. Want zoals we in Ethiopië vaker ervaren hebben: op een gegeven moment geeft de gastheer of –vrouw het teken dat het nu mooi is geweest en dat je weg moet. Meestal al meteen of kort na het eten. Dus we hadden sowieso nog geboft, want Ingedu zei pas na de tweede DVD: “OK, we are tired, you can go now!”

Melkam addis amet (gelukkig nieuwjaar) al met al. Een paar foto’s erbij maar weer, op http://hanshesseling.nl/27.pdf . Er op staat:

1 Straatverkoop van ceremonieel gras, Meskel daisies (de gele bloempjes) en takkenbosjes om op oudjaarsavond de brand in te jagen
2 – 5 met Rob en Elly over Shola market, waar alles vandaag ook extra druk en vrolijk is, en...
6 ... in de zakken met koopwaar hier en daar ook ceremoniële grasjes staan
7 bestemd voor doro wat
8 – 11 boeiende haardracht en mooie jurken
12, 13 de dame van de drogisterij om de hoek ziet er ook prachtig uit
14 pa met keurige kinderen
15, 16 groepjes kinderen trommelen en zingen voor je in de hoop op wat kleingeld
17 – 21 het slepen met schapen is weer in volle gang. De stad zuigt als het ware grote kuddes van buiten op met zulke dagen. Vanaf-prijs per schaap 35 Euro, oplopend tot veel meer
22 even een afsluitend drankje van een zeer gezellige dag
23 wat takkebosjes voor Kassech meegenomen (het hulpje van Ingedu), die ze hier in brand steekt
24 op nieuwjaarsochtend komen orthodoxe jonge mannen trommelen, zingen en dansen. Kloppen aan de poort, stormen naar binnen en verwachten natuurlijk ook een aardigheidje
25 – 27 lunch bij Ingedu en Kassech

Kort filmpje van de nieuwjaarsdans van de jongemannen op http://hanshesseling.nl/27.wmv