Ter aarde
Blijf op de hoogte en volg Hanny en Hans
02 September 2012 | Ethiopië, Addis Abeba
Eerst was daar dus de teraardebestelling van Abune Paulos, het hoofd van de Orthodoxe Kerk van Ethiopië vorige week donderdag. Maar die werd al snel overschaduwd door de dertien dagen nationale rouw vanaf 21 augustus voor de overleden premier, Meles Zenawi, die vandaag begraven is. Eenentwintig jaar aan de macht geweest, aangeprezen als de architect van de Ethiopische Renaissance, van veel kanten geroemd om zijn scherpe intellekt, visie, en weerbarstigheid om te conformeren aan de wil van machtige organisaties als zijn idee van de hunne afweek.
Ik ben al snel onder de indruk als mensen die ik hier respekteer (zoals de leiding van de universiteit, die zich uitslooft voor de goede zaak tegen een uiterst laag salaris) hem prijzen als een ikoon, uitleggen waarom wat hij deed het beste voor het land was, hoe ze trots zijn op hem omdat hij zich niet door internationale organisaties of buitenlandse hulpverleners de wet liet voorschrijven, en wat een vooruitziende blik en onderhandelingsvaardigheid hij had. Hanny is daar wat nuchterder onder en zegt tegen iedereen die het wil horen dat hij goede dingen heeft gedaan maar ook slechte. Vrijheid van meningsuiting, zegt ze dan. Zelf denk ik op andere dagen ook wel: en die hongersnoden dan? En die landbouw die maar niet grootschalig genoeg wil worden? En de enorme bevolkingsaanwas? Zijn dat geen strategische prioriteiten? En waaarom zitten die journalisten vast? En waarom is partijlid zijn soms belangrijker dan capaciteiten en vaardigheden hebben voor een positie? Maar in dagen als deze lijkt de kritiek even naar het achterhoofd te worden verbannen.
Vanaf de dag van overlijden werd het paleis van de premier opengesteld voor rouwers. Enorme stoeten bewogen zich in en uit het kleine groene hart van de stad waar dat paleis staat, voor de tv-camera’s langs die het geweeklaag continu vastlegden en uitzonden. Na een aantal dagen werden overheidsorganisaties ook opgeroepen om langs te komen: vandaag het ministerie van gezondheid, morgen dat van onderwijs. Er kwamen ook bussen vol uit afgelegen delen van het land. Na het paleisbezoek trokken de landslieden dan met spandoeken en ingelijste portretten in processie door de stad. Grote optochten van ruiters te paard waren er op sommige dagen, in de regen, de ruiters met traditionele kleding, een leren schild om de arm, in de ene hand een speer, in de andere een paraplu.
Er is geen sprake van onrust. Nu nog niet, zeggen sommigen. Niet gedurende de rouw, die zijn we aan de premier verschuldigd. Hier en daar hoor je speculaties. Over het feit dat hij misschien al langer overleden was, en eerst de opvolgingsstrijd gestreden is voor het overlijden bekend is gemaakt. En over het feit dat de machtsverdeling in de vierpartijencoalitie nu misschien wat minder in het voordeel van de TPLF (de noordelijke ethnische groepering) zal uitvallen. Een buitenlandse denktank wees erop dat machtswisselingen hier tot nog toe vaak gewelddadig zijn uitgepakt en je dus van alles mag verwachten – maar als denktank moet je je waarschijnlijk ook wel eens profileren met een gedurfde mening. Wij ervaren het land nog steeds zoals we het al jaren ervaren: vreedzaam, onderlinge tolerantie van religies en ethnische groeperingen, veilig. De toekomst zal het leren. Kort na het overlijden kwamen zowel de Capital als de Reporter met een speciale editie vol rouwadvertenties, en het was opvallend dat Capital een hele pagina wijdde aan wat de internationale pers schreef over de premier – en daar waren onomwonden en harde kritieken bij. Goed dat dat kan. Het is interessant om er met mensen over te bomen, en het valt op dat sommigen daar heel veelzijdig en genuanceerd over denken en kunnen en willen praten.
En toch bekruipt me soms het gevoel dat het maar beter is om hier niet te veel over die dingen te schrijven, en zeker niet over de mensen die ze zeggen.
Dus voorlopig maar eerst wat foto’s op http://hanshesseling.nl/56.pdf .
Wat er op staat:
1 het nog niet helemaal gedichte graf van kerkvorst Abune Paulos trekt nog veel rouwenden
2 – 14 gaandeweg gaat het meer en meer wemelen van de spandoeken en andere afbeeldingen voor de Prime Minister:
2 de beide sterke mannen uitzonderingsgewijs op één nylon poster.
3 de Millennium dam in de blauwe Nijl (constructie is nog maar net begonnen), een van de kroonprojekten van de premier, en een ommekeer in de machtsverhoudingen met Egypte, die van oudsher met de Nile Basin Treaty het watergebruik van alle landen aan de blauwe en witte Nijl wist voor te schrijven.
4 speciale collage van de trouwfotograaf
5 een van de alomtegenwoordige blauwe Lada- of Fiat-taxi’s
6 – 7 straatverkoop van losse kaarten en plaatjes
8 enkele van de tientallen T-shirt-ontwerpen
9 honderden condoleance-registers liggen overal; hier bij het Finfine-badhuis
10 – 14 groter en groter als de week vordert
15 – 24 processies
15 in de rij voor het paleis, waar de overledene opgebaard ligt
16 bij de uitgang
17 van het paleis langs het parlement (toren op de achtergrond) naar het Arat Kilo-plein...
18 ... met het Ministerie van Onderwijs (ook helemaal in spandoeken gehuld)
19 – 20 all walks of life, ook uit het kleurrijke zuiden
21 – 22 toen ik bij MoE werkte at ik soms bij het veteranenrestaurant, ook zo’n gebouw tussen afbraak en wederopbouw. Nu hebben de veteranen hun uniformen en vruchtensla weer uit de mottenballen gehaald
23 Leksaw-tent – is er bij elke begrafenis, maar voor deze staan er tientallen door de stad verspreid. Je zit erin, bent stil, gedenkt de overledene
24 de dag voor de begrafenis vliegen de delegaties van andere landen in; telkens als er weer een preisident naar zijn hotel moet wordt zijn weg vrijgemaakt en wacht iedereen tot het kruispunt weer vrij is
25 – 33 zaterdag: Alle reklameborden en andere beelduitingen op Meskel Square zijn vervangen. Hier gaat zondag de begrafenisceremonie plaatsvinden, de tent voor de eregasten wordt klaargemaakt.
34 – 38 zaterdagavond: kaarslichtprocessie over Meskel, dat daarna voor publiek gesloten wordt.
39 – 41 tien dagen lang was er nationale rouw en vertoonde de TV vrijweil alleen maar beelden gerelateerd aan de overledene
39 hier bij ons vaste koffiehuis.
40 – 41 Uitvoerige rouwbeleving in het paleis
42 – 48 zondagmorgen bij Ingedu voor de buis, want de binnenstad is hermetisch afgesloten.
42 de kist
43 lb: vice-premier Hailemariam, nu de sterke man (maar zijn eedaflegging is uitgesteld tot na de begrafenis – de eerste plicht van alle Ethiopiërs is nu de overledene gedenken en eren); rb: Yoweri Museveni, president van Uganda, de enige die uit het hoofd sprak – als een soort leraar. Draagt vaak bijzondere hoeden; lo: Paul Kagame, president van Rwanda; ro: Thabo Mbeki, voormalig president van Zuid-Afrika, elder statesman en conflictbemiddelaar in Afrikaanse geschillen.
44 president Bashir van (Noord-) Sudan. De knuffel is voor Ingedu’s kleinkinderen, want morgen arriveert haar dochter met twee kinderen uit de VS, die een jaar lang pauze komt nemen in Ethiopië. Haar man blijft in de VS.
45 Jacob Zuma, president Zuid-Afrika
46 lb: Mwai Kibaki, van Kenya; rb: Susan Rice, permanent representative van de VS in de VN, had een ijzersterke speech; lo: de weduwe (zelf parlementslid) en de twee kinderen, roerde de toehoorders (ro) tot tranen
47 – 48 en toen barstte de regen weer los, werd de TV-verbinding slecht, en vertrok de stoet naar de kathedraal. Geen beelden dus van de lijkwagen met de kist, die een koetsier voorop had, maar die werd getrokken door een met de Ethiopische vlag bedekte Landcruiser...
-
03 September 2012 - 05:46
Flip De Haan:
Hi H&H. leuke blog weer. Voor mij heel opvallend dat er eigenlijk maar heel weinig veranderd is sinds mijn verblijf in Bale. Ik vraag me echt af hoeveel van de negatieve aspecten die jullie beschrijven, (vrijheid van meningsuiting, intriges, autoritair leiderschap ed) niet eigenlijk erg bij de Ethiopische cultuur horen.En als dat zo is, hoe gaat dat dan veranderen? -
11 September 2012 - 22:02
Ton En Marlies:
Hoi Hans en Hanny,
Een mooi verslag. Indrukwekkend al die posters.
Onvergelijkbaar met Nederland...
We bekeken het bericht nu pas, waren tijdje weg en druk.
Morgen stemmen. Jullie ook? Waarschijnlijk heb je dat al gedaan.
Hartelijke groet
Reageer op dit reisverslag
Je kunt nu ook Smileys gebruiken. Via de toolbar, toetsenbord of door eerst : te typen en dan een woord bijvoorbeeld :smiley