Het waarom der dingen

Als het duister valt in Kalithi daalt er nog geen rust over dit voordorp van Addis. Tenminste niet op de hoofdweg, waar nog altijd vrachtwagens, bussen en auto’s met volle lichten aan toeterend stilstaan of langzaam vooruitbrodderen. Voor rust moet je iets van de weg afdwalen, richting gevangenis (er staat een hele grote). Het dorp heeft weinig charme. Dat vind ik voor veel dorpen in Ethiopië gelden. Eenvormige simpele huizen van leem of golfplaat en hetzelfde soort winkeltjes staan gegroepeerd aan rommelige steen- of stofwegen. Het is meestal het type winkel waar je niet naar binnen kunt: de toonbank is een smalle plank in het raam. Een enkele shop is van steen – of: van metaal, naar het model (of misschien wel gemaakt) van een container.

De meeste sfeer komt van wat er gebeurt, en van wie zo al waarmee bezig is op straat. Het is weer maistijd, dus langs de weg roosteren vrouwen kolven op houtskool en verkopen die. Linzenflappen bakken in een elektrische frituurpan op straat is sterk in opmars. Patat idem, je koopt het per minieme portie in een puntzakje in de vorm van de papieren pijltjes die je vroeger door een open raam bij mensen naar binnen blies met je plastic electriciteitspijp. Heel klein beetje groter misschien. Door de kale peertjes van de winkeltjes zie je een klein beetje wie er allemaal over straat gaan, en daar zijn beslist geen ferenji’s bij.

Is het leuk in Kalithi? Mmm, neuh. Waarom ben ik er dan? Twee nachten per week daar is het beste compromis tussen wat kunnen bereiken op AASTU, en elke dag suf van het reizen op het werk en in huis terugkomen. Maar waarom wil ik dan wat bereiken op AASTU?

Gek inderdaad. Waarom doppen die lui niet gewoon hun eigen bonen? Omdat ze de techniek bij sommige bonen nog niet onder de knie hebben. Waarom zou ík ze daarbij dan helpen? Omdat er hier wel mensen zijn die dat ook zouden kunnen, maar die daar geen tijd voor hebben, of te dure oplossingen verzinnen, of er zelf te veel geld voor vragen.

Gek ook omdat de omstandigheden om wat te bereiken moeilijk zijn. Tientallen partijen die betrokken zijn en hun eigen agenda’s hebben. Ingrijpen in het bouwproces, wat vaak nodig is, kost eerst brieven schrijven aan Ministerie of consultantfirma’s. Geen emails, communicatie is nog erg formeel, vergeet vooral de stempels niet. Ik was blijkbaar de enige die het Projektbureau voor de 10 nieuwe universiteiten op het Ministerie informeerde dat de databekabeling die ze in een aantal gebouwen lieten installeren nooit kon werken – terwijl mensen ook op andere universiteiten daarmee moeten zijn geconfronteerd en het zullen moeten omzeilen. Hopelijk wordt nu ook gestopt het zo te doen.

Brieven schrijven vind ik niet erg. Wie schrijft die blijft. Maar de follow up betekent steeds weer bellen, afspreken, coördineren, duwen en trekken. Zou ieder ander kunnen doen, ze doen het alleen vaak onvoldoende. Mijn oude maatje Nebiyou op MoE zei soms: “ons Ethiopiërs moet verteld worden wat we moeten doen”. Tikje overdreven, maar als ik met mijn counterpart de direkteur overeenkom dat hij een bepaald geval op zal volgen is het niet ongewoon dat hij één keer belt en zegt als ik hem een paar dagen later naar de voortgang vraag: “hij was er niet”. Coördineren, duwen en trekken, leadership en management zijn vaak zwakke punten hier. En mijn zwakke punt is dat ik dingen slecht fout kan laten lopen en steeds weer ingrijp.

Ik kan er het volgende van bakken, van dat “waarom doe ik dit”. Drie redenen die ik zie. Een goede preek bestond vroeger niet voor niets uit drie punten.

De eerste heeft wat weg van wat Bordewijk ooit beschreef in Karakter, waarin oude Dreverhaven zijn bastaardzoon zoveel mogelijk tegenwerkt om hem zoveel mogelijk op eigen kracht te laten bereiken. De film gezien destijds? Ik ben in dit geval de bastaardzoon, en tegenwerking: niet te kort. Niet zozeer aktieve tegenwerking van mensen, maar wel de dikke brij van we-doen-het-altijd-zo, niet nagekomen toezeggingen, en de bureaucratie waar je tegenin moet roeien. In je goede momenten groei je ervan, en in je slechte wil je niet opgeven.

De tweede is “the cause”, de goede zaak. Er moet iets groots en meeslepends gebeuren, en ik kijk om me heen en zie een aantal (niet alle) mensen met grote overgave en energie daaraan werken, ondanks een salaris dat belachelijk laag is en bij lange na niet tegen de vrije sector (of de NGOs) op kan; en ik mis een speler die kan wat ik kan en hard nodig is. Wat er uiteindelijk van terechtkomt, zelfs als we er een doorslaand succes van weten te maken is nog altijd een twijfeltje waard: krijgen al die studenten die uiteindelijk misschien zo goed opgeleid gaan worden ook werk? Doet het land als geheel wat met die generatie?

De derde is: kan ik het kunstje nog één keer doen? Iets goed in gang zetten zoals in Arba Minch? Zo ja dan mag het wat mij betreft daarmee ook genoeg zijn, er moeten nog andere dingen zijn onder de zon. Zo nee: geprobeerd en pech gehad. Of gewoon: niet meer zo goed geweest...

Foto’s op http://hanshesseling.nl/51.pdf . Ze laten zien:

1-3 Cobbelstones rukken op op de campus-wegen. Moeten eigenlijk voor de regentijd af zijn
4 Road crossing voor het glasvezelnetwerk wordt gegraven – eigenlijk te laat (eindeloos delibereren met de aannemer), maar toch op tijd vóór de cobblestones. Bestaat uit twee PVC pijpen van 11 cm in een ter plekke gestorte gewapend betonnen mantel
5-9 Lunch in feesttent voor het projektburo op de campus. Aangeboden door verscheidene aannemers ter gelegenheid van Ginbot 20 (datum overeenkomend met 31 mei dit jaar), de 21e verjaardag van de installatie van het regime na de val van de (communistische) Derg. Genoeg rauw vlees voorhanden
10 Alula, Director Corporate Communication. Jaren in Amerika gewoond en gewerkt. De tafelopstelling in T-vorm is standaard voor leidinggevenden in heel Ethiopië
11 President Tarekegn heeft er ook een, iets luxere uitvoering
12 De geul voor de Internet-glasvezelkabel, de aanleg waarvan ook al een maand vertraagd is door niet effektieve samenwerking met een aannemer
13 Klein wateroproer. De dorms staan weer eens droog. Niet fris en niet leuk. De man met het kale hoofd is bemiddelaar/vice-president administration, Tadele
14 winkeltje in Kalithi